Binlerce Yıllık Doğa Bilgeliği Modern Yönetime Nasıl Rehber Oluyor?
Her kuruluş bir organizmadır; yaşıyorsa, doğru yapılandırıldığı içindir.
Temel amacı devamlılık olan organizma, bir yaşam döngüsü içerisinde bunu sürdürür. Bu döngü; kelebek için bir hafta, kutup balinası için iki yüz yıl ve bir zeytin ağacı için ise iki bin yıla ulaşabilmekte. Bu amacı gerçekleştirebilmenin bazı kesin kuralları vardır. Bunlar; stabil bir iç ısı, büyüme ve üremedir. Isıyı stabil tutabilmek için ise enerjiye ve uyum yeteneğine ihtiyacı vardır. işletme ancak bunları mükemmel şekilde yapınca ayakta kalır.
İşletmenin başarılı olmasının birinci koşulu doğru bir stratejidir. Kış uzun olacaksa, bolca enerji depolayabileceğin bir yaza ve kışa girince de az enerji harcayacağın bir yapılanmaya ihtiyacın vardır. Yoksa ölür. Hayvancılık yapacaksan, ekin ve mısır tarlalarına yakın olman, ürettiğin sütün getirisinin, yem maliyetinden yüksek olası için zarurettir.
Bir organizmanın mükemmel hale gelmesi doğal seçilimle olur ve çok uzun zaman alır: yüzyıllar, hatta bin yıllar. İnsan ise zekası ve adaptasyon yeteneği ile bu süreyi kısaltır. İşletmenin organlarını departmanları, adaptasyon yeteneğini ise teknoloji/araç kullanım becerisi olarak sayabiliriz.
Kutup ayısı, rüzgarın avdan kendisine doğru gelmesinin ava yaklaşmak için hayati olduğunu bilir ve harekete geçmeden önce koku alma duyusuna tam güvenir. Aksinin değerli yağ kaybına sebep olacağını bilir ve duyusundan gelen veriyi sorgulamaz. Veya bir çok hayvanın mevsime göre kürk kalınlığının otomatik olarak ayarlar.
Fok balığının avlanma örüntüsü şöyledir:
- Gözler: Avını net bir şekilde görmek için göz bebekleri büyür, görüş keskinleşir.
- Bıyıklar: Su hareketlerini algılayarak avın yerini tam olarak belirler.
- İşitme: Suda oluşan titreşimleri algılar ve avın hareketini takip eder.
- Kaslar: Özellikle arka yüzgeçler ve gövde kasları güçlü bir şekilde kasılarak patlayıcı bir hız kazanır.
- Hidrodinamik Şekil: Vücut, su direncini azaltmak için iyice gerilir ve aerodinamik hale gelir.
- Kuyruk Hareketi: Yüzgeçler ve kuyruk, hızlı yön değiştirmek için kullanılır.
- Keskin Dişler: Avı kavramak için hazır hale gelir.
- Güçlü Çene Kasları: Aniden kapanarak avı sıkıca kavrar.
Bu örüntüde sıralama ve mükemmellik çok önemlidir. Bıyıklar, "Geçen hafta pikniğe beni çağırmadılar, şimdi ne halleri varsa görsünler" demez. Bunun aç kalmak anlamına geleceğini net bir şekilde bilir. Veya kuyruk, "Benim yerime yeni kuyruk takacaklar, bak ben bu yeni kuyruğa neler yapacağım" diye isyan etmez.
Pazarlama departmanının görevi sahayı yemlemek, satış departmanının görevi yemlenmiş verimli sahada müşteriyi ikna etmek, yönetimin görevi ise organların işlevlerini tam ve uyum içinde yapmasını sağlamaktır.
Doğru kurgulanmış işletmelerde organlar, kendini garanti altına almak için organizmayı zayıflatmaz. Yöneticiler de zehirli varlıkların organizma içinde yerleşmesine müsaade etmez. (Şimdilik faydalı asalak ilişkilerini konu dışında tutuyorum.) Strateji hayatta kalıp devam etmek veya düşmek arasındaki ince çizgiyi belirler.
Kurda sormuşlar: "Ne zaman yaylaya gideceksin?"
Kurt cevap vermiş: "Ben bilmem, mallar (hayvan sürüsü) bilir."
Yani kurt, mevsimi değil, malları takip ediyor. Mallar ne zaman yaylaya çıkarsa, onun için doğru vakit odur.
Unutmayın: Doğada en güçlü değil, en uyumlu olan hayatta kalır. İş dünyasında da kazananlar, organizma gibi uyum sağlayabilenler olacaktır.